به ابزار یا آچاری که برای بستن پیچ و مهره‌ها با میزان مشخصی از گشتاور بکار گرفته می‌شود، ترکمتر می‌گویند. به عنوان مثال برای بستن سرسیلندر خودروها نیاز به استفاده از ترکمتر است؛ زیرا مقدار گشتاور پیچ‌های سرسیلندر بسیار دقیق بوده و سیستم بستن این پیچ‌ها کاملا محاسبه شده است. استفاده از ترکمتر این امکان را بوجود می‌آورد که پیچ‌های سرسیلندر به مقدار کافی محکم شوند. همچنین از سفت شدن بیش از حد یا بسته نشدن به اندازه کافی نیز جلوگیری می‌کند. در هنگام بستن مهره‌ها در سیستم تهویه هم باید این نکته را در نظر داشت که مهره‌ها به اندازه‌ی کافی سفت شوند. شل بودن مهره‌ها باعث نشت گاز و سفت شدن بیش از حد، باعث بریده شدن پرچ یا صاف شدن آن می‌شود. در نتیجه، این امر منجر به نشت گاز خواهد شد.

نحوه کار ترکمتر

ترکمتر برای بستن پیچ و مهره و محکم کردن ۲ قطعه به یکدیگر به کار گرفته می‌شود. اما برای آنکه بتوان مهره را بر سر پیچ محکم نگه داشت، ترکمتر از ویژگی ذاتی مهره بهره می‌برد! این ویژگی ذاتی آن است که پیچ‌‌‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که مقدار اندکی کشیده شوند؛ این کشیدگی نقش اصلی را در محکم شدن اتصالات به یکدیگر ایفا می‌کند. قابلیت ارتجاعی مواد سازنده پیچ‌ها باعث می‌شود که پیچ‌ها به صورت پیوسته تمایل داشته باشند که به حالت اولیه خود، یعنی حالتی که کشیده نشده‌اند باز گردند.

اهمیت کنترل گشتاور اعمالی بر روی پیچ‌ها

روش‌های بسیار زیادی برای اتصال دو یا چند قطعه به یکدیگر وجود دارد، اما اتصال به‌وسیله‌ی پیچ و مهره از مهم‌ترین آنها در تمامی صنایع به شمار می‌آید. هدف اتصال دو قطعه به یکدیگر به‌وسیله‌ی پیچ و مهره، اتصال قطعات با کششی بیشتر از نیرویی که می‌خواهید از یکدیگر جدا کنید، می‌باشد.

در این حالت باید پیچ ثابت باشد تا دچار شکستگی نشود. اگر سفت شدن پیچ کمتر از میزان مورد نیاز باشد و تنش کششی ایجاد شده در پیچ کمتر از میزان مورد نیاز باشد، آن اتصال ایمن نخواهد بود. اگر گشتاور اعمال‌ شده در پیچ بیشتر از میزان مورد نیاز باشد، درون‌ پیچ تنش‌های بزرگ‌تری از آنچه که مدنظر است صورت می‌پذیرد. این امر باعث شکستن پیچ و تخریب سطح کار و قطعات خواهد شد. بنابراین استفاده از ابزاری برای کنترل گشتاور اعمالی بر پیچ و کشش حاصله در پیچ ضروری است.

انواع ترکمتر

آچارهای ترکمتر را می‌توان به 4 دسته کلی تقسیم‌بندی کرد:

• آچار ترکمتر دستی
• آچار ترکمتر هیدرولیک
• آچار ترکمتر بادی یا پنوماتیک
• آچار ترکمتر برقی

انواع ترکمتر دستی

ترکمترهای دستی شامل ترکمتر شاهینی، ترکمتر ساعتی، ترکمتر تقه‌ای، ترکمتر کرونومتری، ترکمتر دیجیتال و ترکمتر جغجغه‌ای می‌باشد.

نحوه استفاده از آچار ترکمتر

پس از آنکه مدل مناسب خود را انتخاب کردید، نیاز دارید که مشخصات ارائه شده توسط کارخانه برای پیچی که قرار است سفت شود را بدانید. بستن مهره‌‌های کولر از موارد پرکاربرد آچار ترکمتر است. پس از بستن مهره‌ها با دست، آچار ترکمتر را در درجه‌ای تنظیم کنید که در دفترچه‌ی راهنمای آن دقیقا اشاره شده است. در آچار ترکمتر تقه‌ای، انجام این تنظیم بسیار آسان بوده و کافی است که دسته آن را بچرخانید تا به درجه گشتاور مدنظر برسید. از گریس‌‌کاری و یا روغن‌کاری مهره‌ها اجتناب کنید؛ چرا که درستی میزان گشتاور اعمال شده به مهره را تحت شعاع قرار خواهد داد.

مراقبت از آچار ترکمتر

در صورت مراقبت صحیح از آچار ترکمتر، طبعا مدت زمانی که آچار به نحو احسن کالیبره می‌ماند، افزایش می‌یابد.

• پاک کردن هرگونه کثیفی از رزوه‌های پیچ و مهره‌‌ی مورد نظر، قبل از استفاده از آچار، به جهت جلوگیری از زنگ‌زدگی
• اجتناب از روغن‌کاری پیچ و مهره
• برگرداندن آچار درجه آچار ترکمتر به عدد صفر برای کالیبره ماندن آن
• جلوگیری از ضربه خوردن آچار با هدف ثابت نگهداشتن وضعیت کالیبره
• استفاده نکردن از این آچار برای باز کردن پیچ‌های قفل شده

سخن آخر

در این مقاله به ضرورت استفاده از آچار ترکمتر پرداختیم. در صنایع مختلف، مخصوصا تهویه مطبوع، استفاده از این ابزار در موارد معین، بسیار حیاتی می‌باشد. ضمنا جهت خرید یکی از بهترین برندهای این محصول از کمپانی P&M از طریق سایت کولاکس، با استفاده از لینک زیر اقدام بفرمائید:

در انتها ویدئوی نحوه کار با آچار ترکمتر تقه‌ای P&M مدل 80N8 خواهیم دید.